Het is vandaag de dag van de stille armoede. Stil? Hoezo stil? Voor de mensen die het betreft, is de armoede luid aanwezig. Het zuigt de energie uit je. Het altijd maar moeten nadenken over hoe je dingen kunt regelen. En het moeten teleurstellen van je eigen kinderen: “Sorry schat, mama heeft nu even geen centjes”.
Ik snap wel waarom het stille armoede genoemd wordt. Mensen lopen niet graag te koop met hun problemen. En al helemaal niet als het problemen zijn waardoor je jezelf als mens te kort voelt schieten. En of de oorzaak van de armoede nu ligt bij jezelf, bij omstandigheden of bij anderen, het zorgt voor teleurstellingen en voor pijn. Confronterende teleurstellingen en gevoelsmatig uitzichtloze pijn. Voor kinderen ligt het begrip van armoede gelukkig meestal op een ander niveau dan voor volwassenen. En dat komt doordat ouders er alles aan doen om kinderen het gevoel van armoede zo min mogelijk te laten ervaren.
“Mama, mag ik een iTunes kaartje van 50 euro?”. “Nee schat, mama heeft even niet zoveel centjes”. “Dan haal je toch eerst thuis even centjes? En als je betaalt met een briefje, krijg je wisselgeld terug. Dan heb je nog meer centjes”.
De heerlijke vertederende logica van een kind. Maar wat als je op het niveau komt dat je je kind niet meer kunt laten ontbijten? Dat jouw kind niet mee kan op schoolreisje omdat er geen geld voor is. Als je weet dat er een gat van twee weken is ontstaan tussen je laatste euro en de volgende keer dat je weer geld ontvangt. En als je geen ondersteuning kunt vragen bij je sociale netwerk en de gemeentepotjes al zijn aangesproken. Als je kind nieuwe gymschoenen nodig heeft, maar je daar gewoon simpelweg geen geld voor hebt. Dan kom je op een gegeven moment op het punt dat de armoede een stempel legt op het gevoelsleven van het kind.
En zodra de echte armoede bij het kind binnendringt, zal het kind dezelfde stappen doorlopen als iedere volwassene. Woede, ontkenning, schaamte, zich minder voelen dan de rest. En dat zien en merken, zorgt weer voor dezelfde gevoelens bij de ouders. Want we willen allemaal dat onze kinderen onbezorgd groot worden.
Ergens vorig jaar deed een actieve Purmerendse een oproep op Facebook. Ze had een gezin leren kennen dat, door een heel ongelukkige samenloop van omstandigheden, in financieel heel lastig weer was geraakt. Geen geld meer voor luiers, andere “nuttige huishoudelijke artikelen” en een peuter die bijna jarig was. Het verzoek was of er mensen waren die een pak luiers of iets anders wilden sponsoren.
Een aantal dagen later stapten zij en ik in de auto om een aantal tassen langs te brengen. Luiers, billendoekjes, wat cadeautjes, spullen als slingers en nog een aantal andere dingen. Het gezin wist van niets. En de gezichtsuitdrukkingen waren onbetaalbaar. Maar wat mij van dat eerste ogenblik is bij gebleven, is het overweldigende gevoel van verschillende emoties. Ja, natuurlijk blij en heel dankbaar. Maar ook verdriet en machteloosheid. Wellicht ook woede. En die waterval van heftige emoties resulteerde in tranen. Verdrietige tranen door een oprechte lach.
Armoede van anderen is iets wat mensen boos maakt. Waarom gaat de opbrengst van het glazen huis niet naar de Nederlandse armoede problematiek. Hoe is het mogelijk dat er in Nederland zo veel mensen in armoede leven?
Gelukkig kunnen we zelf, ook al heb je het zelf niet breed, nog zo veel doen om bekenden en onbekenden in onze omgeving een klein beetje te helpen. En met zijn allen kunnen we een groot verschil maken. Kijk eens in je keukenkastje. Wat heb je staan waarvan je eigenlijk al weet dat je het toch niet gaat gebruiken voordat de houdbaarheidsdatum verstreken is? Zet dat eens op de weggeefhoek en verbaas je over hoeveel mensen er reageren? Heb je kinderkleding dat te klein is geworden? Benader eens een buurvrouw of een kennis inplaats van het in de kledingbak te gooien, of zelfs in de vuilnisbak. Nodig eens iemand uit om bij je aan tafel aan te schuiven, waarvan je weet dat er geen geld is. Kleine gebaren die een wereld van verschil maken. In je eigen gevoel en in dat van de ander.
“En als ik bij jou mag, mag jij altijd bij mij”.
Vandaag, 2 september, is het de dag van de stille armoede. Zullen we met zijn allen eens geluid maken? Geluid als je zelf hulp nodig hebt? Geluid als je wilt helpen? Zullen we afspreken dat het over een week, op vrijdag 9 september, het de dag is van de luide armoede? Of liever iedere dag van het jaar?
Eline
Kopfoto: Eline Ploch
