Respect hoor?
Het woord ‘respect’ komt in oorsprong van het Latijnse woord re-spicere. Letterlijk betekent dit ‘omkijken’. De Romeinen keken over hun schouder omdat zij in die tijd het gevaar liepen berooft en overvallen te worden. En let op! Uit ontzag en angst keek men dan ook regelmatig over de schouder om te kijken of deze rovers en onverlaten niets van plan waren. Respect en ontzag voor de schelmen dus! Niet omdat zij bewonderenswaardig waren, maar meer uit angst hield men elkaar dan ook in de gaten.
Wat is dat eigenlijk respect? Gewoon een woord dat we te pas en onpas gebruiken? Om elkaar te laten weten dat ‘er grenzen zijn’ aan onze omgangsvormen? Of wordt het gebruikt door ‘moralisten’ die ons weten te vertellen dat zij het nu juist van anderen verwachten om vervolgens respectloos hun eigen dogma’s over ons uit te storten?
Vandaag de dag krijgt het woord ‘respect’ een andere betekenis. Was het eerst nog omkijken in angst omdat je respect had voor de macht en status van de ander, lijkt het nu welhaast een format voor conflict te zijn. Tegenwoordig eisen we respect zonder dat we enige legitimiteit als basis te bieden hebben. Ik ben, dus ik eis respect! En dat is natuurlijk niet geheel terecht. De vraag is of respect vanzelfsprekend is, dan wel dat we dit moeten verdienen? Het adagium tegenwoordig is vooral dat, je mij moet respecteren voordat ik jou respecteer. Je moet vooral niets verkeerd zeggen dan wel verkeerd handelen, anders verlies je mijn respect! Wat anderen van jou vinden maakt ons dan eigenlijk niet zo uit. “Men” moet maar zo respectvol zijn om jou in je eigen waarde te laten? “Ik bewonder dat jij dat kan en ik erken je legitimiteit daarin. Ik plaats je v.w.b. deze eigenschap hoger dan mijzelf.” Ik maak mijzelf daarmee ondergeschikt aan jouw superioriteit. De respecterende partij stelt zich dan bescheiden op en legitimeert daarmee de gerespecteerde. Respect hoor? Je hebt die medaille verdiend!
Wat we doen kweekt enerzijds afschuw als anderzijds respect. Meer smaken hebben we niet! Een beetje respect is in mijn visie wantrouwen en een beetje afschuw alleen maar irritant. We doen dan ook niet aan beetjes van ‘emoties’.
“Respect hoor! Dat je de marathon hebt uitgelopen? Dat zou ik zelf niet kunnen”. Respect voor iemand of iemands prestaties draagt in de kern een gevoel van bewondering mee, en daarmee ondergeschiktheid in de erkenning van de ander. “Hij heeft de marathon uitgelopen dus hij heeft mijn ‘respect’ verdiend”. Maar ná de wedstrijd in de parkeergarage heb ik hem wel uitgescholden toen hij zo onfatsoenlijk bleek mij geen voorrang te verlenen. Blijkbaar is het al dan niet krijgen van respect vooral ook situatie gebonden?
Als je het goed doet krijgen we respect, en als we buiten de voor anderen bekende en gebaande paden lopen volgt er kritiek. In kostuum en stropdas maken we in het algemeen meer kans om respect af te dwingen bij elkaar. Maar dat is natuurlijk uiterlijke schijn. Al snel komen we er toch achter dat het niet het uiterlijk is dat respect kweekt maar de uiteindelijke daden van mensen. Goed gekleed voordringen in de supermarkt kan stoer zijn maar dwingt geen respect af!
Echt respect gaat uit van complete gelijkwaardigheid! En niet over de arrogantie je moreel boven een ander te plaatsen. Respect is het besef dat ieder ander wezenlijk is zoals wijzelf. Elkaar accepteren zoals we zijn! Niet meteen met een oordeel klaarstaan. Maar de ander de kans geven zich te ontdoen van de door onszelf opgelegde stereotyperingen.
Getuigt het van respect als anderen je ongevraagd vertellen hoe je moet leven? Hoe je moet werken? Hoe je moet participeren? Is dat respect? Of is respect nu juist dat het respectvol is je niet met een ander bezig te houden, tenminste voor zover wij er zelf geen last hebben? Leven en laten leven zal ik maar zeggen. Iedereen recht op zijn eigen subcultuur.
Het wordt pas een probleem als leefstijlen en subculturen met elkaar ‘botsen’. Dan zijn we snel geneigd om de vermeende eigenschappen van die subcultuur te versterken. De verwarden, de werklozen, de graaiers, de homo’s, lesbo’s en transgenders. De mindervalide en ga zo maar even door. Op basis van onze vooringenomen indeling hebben we onze mening graag paraat. We nemen onszelf en onze eigen comfortabele subcultuur veelal als veilige haven om anderen te bekritiseren.
We zijn tegen vluchtelingen maar zelf heb ik er nog nooit een ontmoet? We zijn tegen de graaicultuur van opportunistische ondernemers, maar als het even kan geven we iets meer schade op aan onze verzekering? We zijn voor een bedrijventerrein in een bos maar we gaan graag met de hond wandelen in de natuur? En ik betaal belasting dus mag ik mijn vuil overal neergooien, want daar is de overheid voor. Zijn we ook bereid dit in het gezicht te zeggen van de vuilophaler zelf, en denkt u dat hij dit respectvol zal vinden? Hebben we wel het recht om over anderen te oordelen als we zelf geen onderdeel uitmaken of kennis hebben van hun levensstijl of subcultuur? En waarom zouden we ons dan druk maken?
Ja, dat laatste vraag ik me constant af als ik zie wat voor simplisme we vrijwel dagelijks over elkaar uitstorten. Vooral – ik noem het maar – de slecht geïnformeerde meute, die zich weet te bedienen van eenzijdige en ongefundeerde waardeoordelen en oneliners van anderen. ‘Waarheden’ die lekker klinken in de ‘volksmond’, maar uiteindelijk elke relevantie missen.
We zouden er goed aan doen deze slecht geïnformeerde mensen te respecteren en met rust te laten!
Tor Narra
27 september 2016
Kopfoto: Pixabay.com
