Zaanstad – Het college van burgemeester en wethouders van Zaanstad wil vanaf het toeristenseizoen 2026 een verplichte entree invoeren voor toeristische bezoekers aan de Zaanse Schans. Met dit besluit wil de gemeente structurele inkomsten genereren voor broodnodige investeringen in het historisch erfgoed en de leefbaarheid van het immens populaire gebied. Een set van principebesluiten ligt nu ter beoordeling voor aan de gemeenteraad.
De Zaanse Schans is met bijna drie miljoen bezoekers per jaar – na de Efteling en het Rijksmuseum – een van de populairste dagattracties van Nederland. Maar de keerzijde van dat succes wordt steeds zichtbaarder: overtoerisme tast de leefkwaliteit van bewoners aan en zorgt voor achterstallig onderhoud. “Het erfgoed staat ernstig onder druk, terwijl er momenteel geen structureel budget is voor behoud en verbetering,” aldus wethouder Wessel Breunesse.
Kaartverkoop noodzakelijk
Om de benodigde investeringen mogelijk te maken, wil het college een entreeprijs van €17,50 inclusief btw invoeren voor toeristen. Voor inwoners van Zaanstad en Wormerland, bewoners van de Zaanse Schans, hun gasten, werknemers, leveranciers, leden van Vereniging De Zaansche Molen en gereserveerde horecagasten blijft toegang kosteloos. Uit onafhankelijk onderzoek van Motivaction blijkt dat de entreeprijs voor toeristen als redelijk wordt ervaren en voldoende inkomsten kan opleveren om de plannen te bekostigen.
Onttrekking aan openbaarheid
Een cruciaal onderdeel van het plan is het aan de openbaarheid onttrekken van wegen en paden op de Zaanse Schans. Dit betekent dat het gebied niet langer vrij toegankelijk zal zijn. Vrijwillige kaartverkoop werkt volgens het college niet in een openbaar gebied. Onderdeel hiervan is ook de voorgenomen verlegging van de regionale fietsroute langs de Kalverringdijk, zoals opgenomen in het Mobiliteitsplan Zaanse Schans en Omgeving.
Lange adem, grote investering
Het voorstel van het college voorziet in een uitvoeringsperiode van circa tien jaar. De investering is volgens Breunesse onontkoombaar: “Zonder voldoende middelen om adequaat onderhoud te plegen, gaat het erfgoed binnen vijf tot zeven jaar verloren. En zonder erfgoed is er geen Zaanse Schans.” Naast erfgoedbehoud zijn ook verbetering van veiligheid, bereikbaarheid en openbare ruimte belangrijke doelen van het plan.
Terugkeer van de drukte
De plannen zijn een vervolg op de ontwikkelstrategie uit 2020, die destijds werd vastgesteld met instemming van de gemeenteraad. De coronacrisis maakte uitvoering toen tijdelijk minder urgent, maar sinds 2022 is de drukte volledig terug. In 2024 bezochten 2,6 miljoen mensen de Zaanse Schans. Het Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen voorspelt een groei van 37% in internationaal toerisme naar Noord-Holland in de komende jaren – iets wat volgens het college extra druk op de Zaanse Schans zal zetten.
Toeristen betalen, erfgoed blijft
Breunesse benadrukt dat het voorstel bijdraagt aan een eerlijke verdeling van lasten: “We willen niet aankloppen bij de Zaanse belastingbetaler. Juist de internationale toeristische belangstelling biedt een uitgelezen kans om te investeren in het behoud van ons cultureel erfgoed.”
Met het nemen van deze principebesluiten hoopt het college een nieuwe stap te zetten richting een toekomstbestendige Zaanse Schans, waarin toerisme, erfgoed en leefbaarheid hand in hand kunnen gaan. De gemeenteraad buigt zich binnenkort over het voorstel.
