Beste mensen,
Fijn dat u vandaag in onze mooie Purmaryn aanwezig bent voor deze nieuwjaarsbijeenkomst. Het blijft wat ongebruikelijk om deze bijeenkomst direct op nieuwjaarsdag te houden, maar u weet dat dit verband houdt met `Purmerend wenst elkaar ..` straks op de Koemarkt. Het is altijd een bijzondere belevenis om daar samen met zoveel stadgenoten het nieuwe jaar in te luiden.
Dit theater biedt ons ook de mogelijkheid cultuur aan het programma toe te voegen en u hoeft niet de hele tijd te staan. Wij prijzen ons gelukkig, dat het Waterlands Jeugdorkest vanmiddag voor ons optreedt. Een orkest onder auspiciën van de Muziekschool nieuwe stijl. Jonge mensen die muzikale tradities voortzetten en die zo belangrijk zijn voor onze samenleving.
Aan het begin van deze toespraak wil ik u melden, dat ik onlangs van verschillende kanten geconfronteerd ben met het nieuws dat ik vandaag bekend zou maken dat ik komende zomer zou stoppen als burgemeester. Nou wist ik zelf van niets, wat tamelijk apart is. Of het goed of slecht nieuws is, zal van ieders perspectief afhangen, maar het is in ieder geval nepnieuws!
Wij zijn begonnen aan een nieuwe bestuursperiode die iets korter zal zijn dan gebruikelijk door de fusie met Beemster. De coalitie-onderhandelingen duurden lang, maar vlak voor de zomer was een akkoord. Belangrijker dan de duur van de onderhandelingen is de stabiliteit van het akkoord in een periode van ontwikkeling.
Er is veel te doen in Purmerend. Bouwen staat voorop, maar is onderdeel van een grotere opgave, namelijk om een evenwichtige samenleving te ontwikkelen die voorbereid is op de toekomst. Een stad is tenslotte meer dan een stapel stenen waar mensen in huizen, maar is een levend organisme waarin mensen op allerlei manieren met elkaar verbonden zijn en samen-leven.
Meer bouwen, binnenstedelijk bouwen, duurzaam bouwen met oog op de sociale infrastructuur in een veilige omgeving. Het is nogal wat! Gelukkig gebeurt er ook veel. Kijk maar bij Kop West en bij de Stekeldijk. Binnenstedelijk bouwen is nodig voor stedelijke vernieuwing, zoals in Wheermolen, en om een groter aantal woningen neer te zetten op een verantwoorde manier. Binnenstedelijk bouwen is wel ingewikkelder dan weilanden vol bouwen. Bewoners in de directe omgeving hebben hier een mening over. Dat is natuurlijk terecht, maar er spelen meer belangen, waardoor een goede afweging best lastig is. Dat hebben wij de laatste tijd volop ervaren. Denk aan het Wagenweggebied, de Looiers en Post NL.
Tegelijkertijd is een stad in transformatie fascinerend. Stedelijke vernieuwing die hand in hand gaat met opgaven als het vergroten van de leefbaarheid, het voorkomen van achterstandsgebieden en het aansluiten bij de vraag van de toekomst. Bijvoorbeeld meer kleine woningen voor de vele één- en tweepersoonshuishoudens.
Verandering is voor mensen soms moeilijk. Toch is Purmerend al decennia in verandering en ontwikkeling. De stad blijkt dit aan te kunnen. Sterker: mensen vertellen mij keer op keer dat zij hier graag wonen, omdat de stad zoveel te bieden heeft. De wachtlijsten voor woningen zijn beroerd, maar laten wel zien dat mensen hier graag willen wonen, terwijl het elders in het land, zoals in het noorden van de provincie, gemakkelijker kan zijn om een woning te bemachtigen.
Het stedelijk karakter wordt met de groei sterker al hebben wij gelukkig vele dorpse trekken behouden. Deze verandering is interessant in een tijd waarin in de hele wereld de betekenis van steden toeneemt. Als Purmerend maken wij dit mee in de context van Zaanstreek/Waterland als onderdeel van de Metropoolregio Amsterdam. In internationaal perspectief is de Metropoolregio één stad met 2,5 miljoen inwoners.
Vrees voor verandering is van alle tijd, maar vaak voelen de gewijzigde omstandigheden na een tijdje vertrouwd aan. Bijvoorbeeld: onze jongste wijk Weidevenne bij Purmerend weghalen zou nu als een soort amputatie voelen. Voorbeeld 2: de Koemarkt als uitgaans- en evenementenplein voelt voor de meeste Purmerenders inmiddels als vanzelfsprekend.
Bij alle ontwikkelingen is het van groot belang de maatschappelijke samenhang in het oog te houden. Uit onderzoek blijkt telkens weer, dat het nodig is gevarieerd te bouwen. Sociale huurwoningen krijgen de laatste tijd begrijpelijkerwijs veel aandacht, maar doorstroomwoningen en woningen in het duurdere segment zijn minstens zo belangrijk voor een evenwichtige bevolkingsopbouw. Anders doet de stad zichzelf tekort. Wij zullen er sowieso voor moeten waken, dat er binnen de Metropoolregio gebieden ontstaan met een overwegend dure sector, zoals Gooi en Vechtstreek, Kennemerland en Amstelveen, en gebieden waarin de minder draagkrachtigen worden gehuisvest, zoals Almere, Zaanstad en Purmerend, met alle gevolgen van dien.
Een andere verandering is de komende fusie met Beemster. Samen met Beemster een nieuwe gemeente vormen met vertrouwde ingrediënten. De droogmakerij en de marktstad bundelen de krachten. Twee gemeenten die elkaar aanvullen, die complementair aan elkaar zijn. Wij halen de waarden op die onze inwoners aan beide gemeenten koppelen om die een plek te geven in de nieuwe gemeente. Zo geven wij die gemeente een stevig maatschappelijk fundament.
Ook hier is verandering voor sommigen moeilijk en daar hebben wij aandacht aan te besteden. Door de waarden te borgen hoop en verwacht ik, dat onze inwoners zich goed bediend zullen voelen door de nieuwe gemeente. Het open gebied van de Beemster is ook voor de stedeling van grote waarde, zoals de voorzieningen van de stad nodig zijn voor de dorpelingen.
Ik vind het jammer dat er zoveel nadruk wordt gelegd op de financiële kant van de fusie. De financiën hebben wij beter in beeld dan bij vrijwel elke andere gemeentelijke herindeling door de ambtelijke samenwerking en door onze financiële deskundigheid. Ja, er zijn risico’s, maar die vallen binnen de bandbreedte die elke gemeente heeft en die zijn helemaal niet zo bijzonder.
Het zou goed zijn als wij de aandacht meer zouden richten op de kansen die de fusie biedt. Voor de komende overzienbare periode is dit samengaan het enige realistische scenario in de regio. Voor Beemster liggen er kansen met de bestuurskracht, de ambtelijke deskundigheid en de voorzieningen van Purmerend. Voor Purmerend met de landschappelijke en agrarische kwaliteiten, het sterke imago en de status van werelderfgoed van Beemster. Volstrekt aanvullend aan elkaar met een eeuwenlange gezamenlijke geschiedenis van wederzijdse verbondenheid.
Het fusieproces heeft ook een ambtelijke aftrap gekregen. Het was een feest om de enorme interesse van de medewerkers van de gemeente te ervaren. Belangrijk, omdat daar heel veel kennis en ervaring zit die wij zo goed kunnen gebruiken. Wij hebben al interessante suggesties van medewerkers uit alle geledingen van de organisatie ontvangen. Dit is een mooi bruggetje om bij deze gelegenheid iets meer te zeggen over onze ambtelijke organisatie.
Er is de afgelopen jaren veel gebeurd, zoals een andere organisatievorm, een verandering van de leiding, aanpassing van de huisvesting, werken voor twee gemeenten en, vooral, een andere manier van werken. Dit laatste wordt gemakshalve “van buiten naar binnen” werken genoemd. In feite gaat het erom om een wijze van organiseren te hebben die past bij het vraagstuk. Omgaan met paspoorten of verkiezingen met strikte regels is iets anders dan omgaan met zorg of veiligheid. Deze laatste onderwerpen zijn sterk afhankelijk van de omstandigheden, waarop de medewerkers in moeten kunnen spelen. Dit vraagt ook om een andere manier van verantwoorden en evalueren.
Dat de bestaande systemen vaak niet meer werken is ook gesignaleerd door Wouter Hart in zijn boek “Anders Vasthouden”. Ik citeer: “De manier waarop wij invulling geven aan toezicht en verantwoording zijn verworden tot een systeem van georganiseerd wantrouwen dat zijn doel voorbij schiet. Een systeem dat het goede werk in de praktijk onder druk zet, veel bureaucratie en kosten met zich meebrengt en uiteindelijk ook nauwelijks in staat is om werkelijk zicht te geven op de kwaliteit van werk in de praktijk.” Einde citaat.
De aanpassingen in onze organisatie waren en zijn noodzakelijk om verbinding met de inwoners van onze stad te houden; ook noodzakelijk om de enorme diversiteit aan vraagstukken aan te kunnen. Alle gemeenten worstelen ermee, maar ik durf te zeggen, dat Purmerend als één van de eerste gemeenten er echt mee aan de slag is gegaan. Ja, dat gaat soms met vallen en opstaan, maar het hoort erbij en wij leren er heel veel van.
Ik ben er buitengewoon trots op hoe onze medewerkers zich in deze omstandigheden ontwikkeld hebben. Er is spirit en dynamiek , er is waarnemingsvermogen en inlevingsvermogen, er is deskundigheid en verantwoordelijkheidsgevoel. Wij krijgen dit terug van inwoners, bedrijven en instellingen, maar ook van bestuurders van andere gemeenten. Daarnaast valt op, dat deze ontwikkeling goede ambtenaren van elders trekt en dat relatief veel jonge mensen zich aan Purmerend willen verbinden. Ongelooflijk belangrijk in een tijd waarin het vinden van goede medewerkers steeds moeilijker wordt.
In het verlengde hiervan heb ik ook buitengewoon veel waardering voor aanpak van onze welzijnsorganisatie Clup Welzijn die heel succesvol werkt met dezelfde uitgangspunten. De professionals van Clup en de meer dan 500 vrijwilligers zorgen voor heel veel band met onze inwoners.
Bij een gelegenheid als deze zijn natuurlijk meer thema’s die aandacht verdienen, zoals:
- de polarisatie in de samenleving;
- ondermijning;
- de bedreigingen van bestuurders, waarbij elke bedreiging er één teveel is, maar die echt minder voorkomen dan de huidige beeldvorming suggereert;
- de betekenis van de vele vrijwilligers voor onze samenleving;
- de vraag waarom burgers ontevreden zijn over de samenleving, maar in het algemeen wel tevreden zijn over hun eigen leven.
Ik moet mij beperken.
Wel wil ik graag vaststellen, dat veel goed gaat in onze stad, maar dat er nog meer dan voldoende is om aan te pakken. Bijna elke week mag ik bij inwoners thuis aanschuiven ter gelegenheid van hun 60-jarig huwelijk. Vaak zijn de kinderen erbij die opvallend vaak in Purmerend wonen. Ik krijg bijzondere verhalen te horen. De meeste mensen kwamen hier naar toe voor een huis. Mensen van buiten, vaak uit Amsterdam, die zich nu verbonden voelen met Purmerend. Vrijwel niemand wil weer weg, want, zeggen zij: “ik heb hier alles”.
Dames en heren, ik wens u een heel fijn en gezond 2019. Ik dank u voor uw aandacht.
Burgemeester Don Bijl
